ถอดบทเรียน : MBBI ทางรอดในการให้บริการ NCDs: ตอนที่ 1 รู้จัก BPSC

จากรายงานทบทวนสถานการณ์และผลการดำเนินงานป้องกันควบคุมโรคไม่ติดต่อเรื้อรังในประเทศไทย พ.ศ.2560-2562  พบว่า ในปี พ.ศ.2562 คนไทยป่วยด้วยโรคความดันโลหิตสูงร้อยละ 16.43  และโรคเบาหวานร้อยละ 7.82  ทั้งสองโรคยังมีแนวโน้มสูงขึ้นทุกปีนับแต่ พ.ศ.2559 เป็นต้นมา สาเหตุส่วนหนึ่งเกิดจากปัจจัยด้านพฤติกรรม ตั้งแต่การดื่มสุรา สูบบุหรี่ ขาดการออกำลังกาย รับประทานอาหารไม่ถูกต้องตามหลักโภชนาการ เช่น หวาน มัน เค็ม ฯลฯ ระบบหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้า ทำให้ผู้ป่วยเข้าถึงระบบบริการสาธารณสุขได้มาก แต่ส่วนใหญ่เป็นการรักษาด้วยยาเป็นหลักหรือให้คำแนะนำ ซึ่งไม่เพียงพอต่อการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรม การดูแลพฤติกรรมและจิตสังคมในระบบสาธารณสุข (Behavioral and Psychosocial Care in Public Health System: BPSC) จึงถูกนำมาเป็นเครื่องมือโดยเชื่อมโยงกับการดูแลผู้ป่วยในโรงพยาบาล ตามสภาพลักษณะอาการและความรุนแรงของโรคที่แตกต่างกัน

1. การป้องกันทั่วไป (Universal Prevention) ใช้เทคนิคการให้คำแนะนําแบบสั้น (Brief Advice: BA)  การให้คำปรึกษาแบบสั้น (Brief Intervention หรือ BI) ให้กับผู้ป่วยต่างๆ ที่ยังไม่เป็น NCDs แต่มีปัญหาพฤติกรรมที่จะเสี่ยงต่อการเป็น NCDs เช่น การกิน ขาดการออกกำลังกาย ดื่ม สุข เสพ

2. การป้องกันกลุ่มเสี่ยงเฉพาะ (Selective Prevention) ใช้เทคนิค BI และการฝึกสติแบบสั้น (Mindfulness-Based Brief Intervention: MBBI) กับผู้ป่วย NCDs ที่มีความเสี่ยงสูง โดยเฉพาะไม่สามารถควบคุมโรคได้

3. การป้องกันแบบเฉพาะเจาะจง (Indicated Prevention) ใช้เทคนิค MBBI/สติบําบัด (Mindfulness-Based Therapy and Counseling: MBTC) กับผู้ป่วยที่มีอาการรุนแรง อยู่ในขั้นเลวร้ายและมีภาวะแทรกซ้อน รวมถึงมีโรคร่วมทางด้านจิตเวช (comorbidity) โดยเฉพาะโรคซึมเศรา ติดสุราสารเสพติด